Connect with us

Glas naroda

Zapad je posijao sjeme sopstvenog uništenja

Published

on

PIŠE: Velimir ZELJKOVIĆ (Glas Srpske)

Istorija nas uči da nijedno carstvo nije vječno trajalo, već se urušavalo i nestajalo poput kule od karata. Tokom posljednja dva vijeka Zapad se uzdigao i dominirao planetom. Uz pomoć dolara Amerika je izgradila svoju moć koju je čuvala ratovima i hegemonijom.

Onda se iznenada, na prelazu milenijuma, istorija nekako preokrenula. Suočen sa ekonomskom stagnacijom, stvaranjem BRIKS-a kao moćnog i dostojnog pandana G7, započetim procesom dedolarizacije, uzdizanjem Kine i Indije, buđenjem Afrike, Zapad se našao u brzom padu, pogotovo zbog odbijanja da prihvati novu realnost zbog tranzicije moći.

Katalizator nove geopolitičke dinamike je rat u Ukrajini, odnosno činjenica da je on razotkrio opadajući uticaj Vašingtona u ogromnom dijelu svijeta, od Latinske Amerike do jugoistočne Azije i ostrva Pacifika. Ovo nije prvi put da je globalni poredak svjedok tako dramatičnog uspona i pada moći. Rimsko carstvo je pratilo sličan luk – od vrtoglave moći do raspada – činjenica koja je više nego čudna istorijska koincidencija.

Ciklusi

Džon Rapli i Piter Heder u knjizi: “Zašto carstva propadaju: Rim, Amerika i budućnost Zapada”, slično stavovima istoričara Pola Kenedija izrečenim prije tri i po decenije u famoznoj monografiji: “Uspon i pad velikih sila”, tvrde da je sklonost ka opadanju praktično ugrađena u imperijalni ekonomski sistem.

Oni koriste upravo rimsku prošlost da iznova razmišljaju o savremenom Zapadu, njegovom kriznom stanju i kojim putevima ono ide. Kako su istakli u svojoj knjizi, od 399. do 1999. godine, životni ciklusi imperija siju sjeme njihovog neizbježnog uništenja. Smatraju i da je era zapadne globalne dominacije došla do svog kraja, praveći paralele između ova dva slučaja, Rima i Vašingtona, kao današnjeg simbola zapadne moći.

Rimsko carstvo se protezalo od britanskih ostrva do Egipta i Iraka. Ali, na kraju, nije bilo naprezanja na kapijama, niti varvarske horde koja je “otpremila” Rimsko carstvo u prošlost. Umjesto toga, Rimsko carstvo se polako spuštalo, kao rezultat mnogih izazova, ali i pohlepe. Većina istoričara i analitičara vjeruje da je kombinacija faktora, uključujući hrišćanstvo, dekadenciju, monetarne i vojne probleme – prouzrokovala pad Rima.

Rapli i Heder u svojoj knjizi tvrde da je sklonost ka opadanju praktično ugrađena u imperijalni ekonomski sistem. Naime, tokom svog uspona imperije organizuju eksploataciju svojih kolonija da bi se same obogatile, ali pri­ tome nehotice razvijaju te iste ekonomije, što periferiji na kraju omogućava da ugrozi imperijalnu dominaciju.

U fazi uzdizanja carstva, radna snaga se seli iz svog prvobitnog jezgra da bi eksploatisala kapital novih teritorija unijetih u imperijalni sistem – zemlja, prirodni resursi, robovi. Potom stanovništvo periferije počinje da se kreće ka carstvu, privučeno rastućim zalihama kapitala. Kada se populacija, usljed ogromnog nataliteta, nagomila na periferiji imperijalnog sistema, njena brojnost obezbjeđuje ekonomsku i demografsku osnovu za novonastale države.

Tokom vremena nekadašnje provincije se prilagođavaju i preuzimaju tehnologije od imperije da bi polako krenule u proces ekonomske konvergencije, dostižući višestruko više stope privrednog rasta od nekadašnjeg hegemona.

Kako tvrde autori ove knjige promjene u proizvodnim, transportnim i komunikacionim tehnologijama, u obrascima potrošnje i na finansijskim tržištima, omogućile su diversifikaciju lanaca snabdijevanja i mnogih ekonomskih aktivnosti – što u prevodu znači masovno prebacivanje kapitala, odnosno proizvodnje na globalni jug, gdje su prinosi na investicije višestruko viši nego u zrelim ekonomijama zapadnog svijeta. Navode i da kako prihodi rastu u jednoj zemlji u razvoju, ona se takođe pridružuje prebacivanju resursa u manje razvijene regione – kineski proizvođači prebacuju dio proizvodnje u jugoistočnu Aziju, što ubrzava ekonomski rast cjelokupnog globalnog juga.

Svjetski tron

Ekonomije globalne periferije decenijama brzo rastu. Relevantne projekcije ukazuju da će ove godine među 10 najbrže rastućih ekonomija sedam ih biti u Africi, te da će šest od 10 zemalja sa najsporijim ili negativnim stopama rasta biti u Evropi. Moskva, Peking i Ankara sve više vidi Afriku, zajedno s Azijom i Latinskom Amerikom, kao dio rastućeg pokreta za promjenu dosadašnjeg svjetskog poretka.

Pokazalo je to i nedavna vojna pobuna u Nigeru. Kako su poručili pučisti, žele se konačno otrgnuti svih kolonijalnih zapadnih okova. Primjera radi, Francuska je do sada svake godine prikupljala 440 milijardi evra poreza od svojih bivših kolonija, među kojima je i Niger.

Sve više je zemalja koje ne žele da pristanu na američko i zapadno liderstvo, odnosno hegemoniju i jednu vrsta modernog ropstva, koju je u svoj knjizi “Ekonomski ubica” opisao i bivši agent CIA Entoni Perkins.

Moskva i Peking sve više vidi Afriku, zajedno sa Azijom i Latinskom Amerikom, kao dio rastućeg pokreta za promjenu svjetskog poretka, koji je pod dominacijom Zapada, novim koji bi bio izgrađen oko više centara moći.

Koliko su ostale velike nezapadne sile spremne da idu u izazivanju dva vijeka duge hegemonije zapadnih sila vidjeće se i na avgustovskom redovnom godišnjem okupljanju lidera BRIKS-a – Brazil, Rusija, Indija, Kina i Južna Afrika u Johanesburgu.

Zemlje BRIKS-a

Očekivanja su velika, na šta ukazuje i želja 20 država da se pridruže ovoj grupi, budući da mnoge zemlje Trećeg svijeta gledaju na BRIKS kao na grupaciju koja bi mogla da umanji dominantan i za njih nepoželjan uticaj Zapada u globalnom upravljanju. Zemlje BRIKS-a, polako, ali sigurno sa svjetskog trona po ekonomskoj snazi i moći skidaju do sada neprikosnovenu organizaciju G7, grupaciju koju čine SAD, Kanada, Japan, Njemačka, Italija, Francuska i Velika Britanija.

Ukazuju na ovo i posljednji podaci Međunarodnog monetarnog fonda (MMF), čiji su stručnjaci istakli kako će ove zemlje tokom ove godine činiti 56 biliona dolara globalnog BDP, za četiri biliona više od G7, a projekcije pokazuju da Brazil, Kina, Rusija, Brazil i Južna Afrika krupnim koracima grabe naprijed, te da bi već 2028. godine ove države, odnosno grupacija, mogla činiti jednu trećine globalne ekonomije.

Poređenja radi zemlje BRIKS-a 2000. su učestvovale u samo 18 odsto svjetske ekonomije, a grupa G7, samoproglašeni forum nacija koji sebe vide kao najuticajnije ekonomije svijeta – čak 43. Prema autorima ove analize, BRIKS će tokom ove godine imati za četiri biliona dolara veće učešće u globalnom BDP od G7 i iznosiće 56 biliona.

Udar na dolar

Na aprilskom samitu Brazila, Rusije, Indije, Kine i Južne Afrike – brazilski predsjednik zatražio je da zna zašto svijet nastavlja da bazira gotovo svu svoju trgovinu na američkom dolaru. Upitao je i: “Zašto ne možemo trgovati na osnovu vlastitih valuta? Ko je odlučio da dolar bude valuta nakon nestanka zlatnog standarda?”

Rezultat je to, kako oni navode, prije svega ekonomskog uspona Kine i Indije, koje se nalaze u fazi ubrzanog razvoja obilježenog povećanjem produktivnosti, plata i potrošnje, što je većina zemalja G7 prethodno uživala u tri decenije nakon Drugog svjetskog rata.

Tri milijarde ljudi ukupno živi u Brazilu, Rusiji, Indiji, Kini i Južnoafričkoj Republici, na prostoru koji zauzima 30 odsto ukupne površine planete. Gotovo 50 odsto svjetske proizvodnje žita i riže, kao i 15 odsto svjetskih zlatnih rezervi nalazi se u ovim zemljama. Rusija i Kina raspolažu i sa dva od tri najveća nuklearna arsenala na svijetu.

Ako bi im se i Saudijska Arabija pridružila, a što bi moglo da se desi krajem avgusta, to bi samo dodatno povećalo veličinu i uticaj ovog bloka. Jedna od potencijalnih prednosti ovog pridruživanja su povećane trgovinske mogućnosti. Sa svojim jakim resursima nafte i prirodnog gasa, Saudijska Arabija bi mogla da postane ključni igrač u trgovini energentima unutar bloka, koji već dominira globalnom potrošnjom nafte i gasa sa 30 odnosno 22 odsto svjetskog udjela.

Jasno je da kao što je nakon Prvog svjetskog rata urušen evrocentrični svjetski poredak – da danas svjedočimo onome što je prije koju godinu Emanuel Makron opisao kao kraj zapadne hegemonije. I nedavno izgovorene riječi šefa indijske diplomatije Subramanjama Džaišankara, da problemi Zapada više nisu problemi svijeta, plastično ukazuju na novu realnost.

Nova scena

Prve naznake preokreta mogle su se naslutiti već 2008. godine kada se Rusija po prvi put vojno angažovala u Abhaziji i Južnoj Osetiji. Tada je postalo jasno da je era unipolarizma u svjetskim poslovima okončana. Od tog momenta svjetski geopolitički sistem je ušao u neizvjestan period tzv. nestabilne multipolarnosti. Onda je na red došla Sirija, pa Ukrajina.

Istorijske činjenice govore i da postoji vrlo jasna veza, na duge staze, između ekonomskog uspona i pada jedne sile i njenog uspona i opadanja kao vojne sile. Pojedini istoričari svojevremeno su predskazali da se SSSR ka­d-tad mora naći na silaznoj putanji privrednog razvoja i vojne moći, što mu se i desilo, prije nego što je iko mogao da prognozira.

Ali to, po mišljenju ovih istoričara, čeka i SAD. Amerika se danas izlaže velikom riziku koji se grubo može nazvati “imperijalna rastegnutost”. Oni koji donose odluke u Vašingtonu moraju se suočiti sa mučnom činjenicom da je ukupan zbir globalnih interesa i obaveza SAD mnogo veći od snage države da ih brani sve istovremeno, od Ukrajine, preko Afrike do Indo-Pacifika.

Neprijatna činjenica jeste da je veliki dio važnih svjetskih dešavanja sada izvan institucija na koje Vašington ne može više da utiče. U Siriji, Mozambiku i DR Kongu, kao i u rivalstvu između Saudijske Arabije i Irana, nezapadne sile igraju vodeću ulogu kao posrednici.

Glas naroda

Duško Knežević: Dvije decenije sam finansirao DPS sa još 100 privrednika

Published

on

Nakon što je specijalna tužiteljka Tanja Čolan Deretić pročitala optužnicu, okrivljeni Knežević se, na pitanje predsjednika specijalnog vijeća sudije Nenada Vujanovića, izjasnio da nije razumio njene navode.

Biznismen Duško Knežević kazao je prilikom iznošenja svoje odbrane danas u Višem sudu u Podgorici da je 20 godina finansirao Demokratsku partiju socijalista (DPS).

„I ne samo ja, već još sto privrednika u Crnoj Gori, ali niko nema petlju da to kaže“, dodao je predsjednik Atlas grupe kojem se u predmetu „Koverta“ sudi za pranje novca.

Aferu je Knežević otvorio u januaru 2019. godine objavljivanjem video-snimka na kojem Slavoljubu Migu Stijepoviću uoči izbora 2016. predaje kovertu uz objašnjenje da je u njoj 97.000 eura za finansiranje kampanje DPS-a.

Nakon što je specijalna tužiteljka Tanja Čolan Deretić pročitala optužnicu, okrivljeni Knežević se, na pitanje predsjednika specijalnog vijeća sudije Nenada Vujanovića, izjasnio da nije razumio njene navode.

„Optužnica je nebuloza. Nisam kriv. Iznijeću odbranu. Neću odgovarati na pitanja tužioca i suda, samo na pitanja svojih branilaca. Smatram da je ovo politički proces protiv mene. Optužnica je fabrikovana i izmišljena. Ona je proizvod moje tuče sa vlastima i režimom. Htjeli su da me namjeste u slučaju ‘državni udar’ da budem svjedok i da sam ‘prao’ pare, kao da su došle iz Rusije. Ja sam to odbio“, izjavio je Knežević na početku iznošenja odbrane.

Odgovarajući na pitanja svojih branilaca advokatice Andrijane Razić, te advokata Dražena Medojevića i Dušana Radosavljevića, Knežević je kazao da ga je Milo Đukanović molio da pomogne političku kampanju DPS-a u Zeti. „Milo Đukanović me molio da nocem pomognem DPS za izbore u Zeti. Rekao sam da imam svojih 200.000 dolara. Dao sam ih šefu obezbjeđenja Vlatku Rašoviću, da ih konvertuje u eure. Nakon dan-dva, javio mi se Migo Stijepović i rekao da niko u Zeti neće dolare. Pitao me da ih zamijenim u eure“, kazao je optuženi Knežević.

Osvrnuo se na navode optužbe da je „oprao pare“.

„Tužiteljka kaže da sam oprao pare koje sam dao DPS-u. Pare se peru od kokaina i guraju se u legalne tokove. Ovdje se ne radi o pranju para, već o reketu i iznudi poslovnog čovjeka“, naveo je Knežević.

„Već 20 godina sam finansirao DPS. I ne samo ja, već još 100 privrednika u Crnoj Gori, ali niko nema petlju da to kaže“, dodao je on.

U optužnici se između ostalog navodi da je Dusko Knežević, nakon što su njegovi saradnici konvertovali 110.000 dolara u eure, Stijepoviću predao „samo“ 47.500 eura. Osim Duška Kneževića i Slavoljuba Stijepovića, optuženi su i Kneževićevi saradnici i prijatelji Branislav Todorović, Živko Šljivančanin, Tamara Krdžić, Goran Grujović i Tomica Knežević.

U optužnici se navodi da je Duško Knežević u drugoj polovini 2010. godine stvorio kriminalnu grupu čiji članovi su bili zaduženi da podižu novac koji je stečen iz nezakonitih poslova više kompanija a potom ga predaju njemu radi stavljanja u legalne tokove.

Prvom tačkom optužnice, Duško Knežević je izvršio krivično djelo stvaranje kriminalne organizacije iz člana 401 a stav 1 u vezi stava 6 Krivičnog zakonika Crne Gore, a okrivljeni Knežević Tomica, Todorović Branislav, Šljivančanih Živko, Grujović Goran i Krdžić Tamara izvršili krivično djelo stvaranje kriminalne organizacije iz člana 401a stav 2 u vezi stava 1 i 6 Krivičnog zakonika Crne Gore.

Drgom tačkom optužnice, ovi okrivljeni, kao i Slavoljub Stijepović su kao saizvršioci izvršili krivično djelo pranje novca iz člana 268 stav 3 u vezi stave 1 Krivičnog zakonika Crne Gore.

Nastavi Citanje

Društvo

Medojević: Vlasnici “Kavačke korporacije” su braća Đukanović

Published

on

Lider Pokreta za promjene Nebojša Medojević izjavio je, gostujući u prvoj ovosezonskoj emisiji serijala Kontroverza na Adria TV, da su članovi specijalnog američkog tima tužilaca koji na dnevnom nivou pomaže našem tužilaštvu, nezadovoljni političkom podrškom koju imaju šef SPO Predrag Šuković i Glavni specijalni tužilac Vladimir Novović, od strane vlade.

“Oni smatraju da je to čudno jer je ova vlast došla na talasu kritika prethodnog režima”, kazao je Medojević opsijući razgovor sa jednim od članova američkog tima i dodao: “I ja onda postavim jedno pitanje – ok, po vašim izvještajima vaših bezbjednosnih službi, ko je šef Kavačkog klana? I sad, profesionalac, čovjek koji je dobronamjeran i ima interes da dođe do pravih informacija i da mu strategije koje razvija sa svojim timom daju rezultat, a to je uništenje Kavačkog klana i privođenje svih tih ljudi pravdi i pravosnažne presude. I on kaže – Radoje Zvicer. A ja mu kažem, to vam nije tačno. Zvicer je samo operativac, vlasnici tog biznisa u Crnoj Gori su braća Đukanović, Stanko Subotić i pokojni Brano Mićunović”.

Medojević je nastavio tvrdnjom da je riječ o kriminalnoj korporaciji koja je vladala ovom zemljom i koja je u sebi inkorporirala sve institucije države Crne Gore, bila prepoznata od bezbjednosnih službi zapada, kao partner u specijalnim operacijama.

“To je bio jedan punkt za vaše “crne operacije”, koji ste, po tvrdnji ambasadora SAD Vilijema Montgomerija, gledali kako nastaje kao kriminalna organizacija, korporacija koja kontroliše političke partije, medije, banke, NVO, strane diplomate, ima lobiste u Briselu, u Vašingtonu, Berlinu, raspolaže milijardama, širi posao sad na kriptovalute. Jedna takva kriminalna organizacija ne može da bude vođena od strane Radoja Zvicera. On jeste važan u tom operativnom izvršnom dijelu vezanom za narkotike ali je Zoran Lazović bio oficir za vezu između vlasnika i izvršnih direktora, bio je njihov predstavnik koji je vršio komunikaciju i pokrivao čitav posao”, ispričao je Medojević u Kontroverzi opisujući svoj razgvor sa neimenovanim članom američkog tima.

On je dodao da se na njegovim gorepomenutim tvrdnjama došlo do pitanja “da li ovo pravosuđe može da sudi optuženima, počev od Zorana Lazovića, pa nadalje”.

“Rekao sam da ne može. Jasno se vidi da je borba protiv mafije, nasleđa Mila Đukanovića i njegove kriminalne organizacije stavljena ispod stola i da s ečeka da neko drugi riješi posao za nas. Pošto su Amerikanci praktični, oni su ozbiljno shvatili ovo što su čuli od mene, a i sami dobijaju informacije od Šukovića i Novovića da nemaju političku podršku, da više ne mogu da postižu bolje rezultate, da se veliki broj optuženih već pušta na slobodu zbog neefikasnosti pravosuđa…”, izjavio je Medojević i dodao: “Imamo veoma važno pitanje: Kako je moguće da su dva visoka operativca Agencije za nacinalnu bezbjednost u kriminalnom miljeu, Vuk Vulević i Ivan Delić, pobjegli na zvaničnom graničnom prelazu baš jedan dan prije početka akcije”.

Medojević je u Kontroverzi poručio da je najtragičnije što se desilo nakon 30. avgusta što pobjednici tih izbora ništa od onoga što u obećavali građanima nisu ispunili.

“Nismo obezbijedili pravdu, nismo obezbijedili da neko ko je pljačkao Crnu Goru, ko je razorio ovu državu, koji stoji iza toliko zločina ne odgovara za njih. Ušli smo u jednu specifičnu fazu tranizicije koju karakteriše jedan potpuni izostanak ideološke dinamike. Politički sistem ubijen je dilom 2020.”, rekao je Medojević.

On je kazao da su sve vladajuće političke elite u Crnoj Gori su u suštini iste, “identične su po povom stavu: ne dira se u taj pakt sa đavolom, dogovor sa Milom Đukanovićem da se njegova kriminalna organizacija ne dira”.

“Umjesto da DPS bude zabranjen kao političko krilo organizovanog kriminala što je sada već jasno i međunarodnom faktoru koji je uložio ne male resurse da pomogne crnogorskom tužilaštvu da dođe do hapšenja i razbijanja tog narko kartela. I to ne zato što su zabrinuti za pravdu u Crnoj Gori nego zato što su akcije DPS narko kartela postale prijetnja interesima SAD”, kazao je Medojević.

On je dodao da “zemlja tone u živom blatu neriješenog nasljeđa Đukanovića”.

“Imamo sada međunarodni pritisak da se pohapse vođe Kavačkog klana jer je on ugrozio vitalne interese SAD. Amerika je formirala specijalnu ekipu tužilaca, koja na dnevnom nivou operativno pomaže našem SPO-u i SDT-u. Dakle, spolja ide pritisak i završava se kod Šukovića i Novovića. Zašto? Zato što Šuković i Novović nemaju političku podršku predsjednika Skupštine, predsjednika države i predsjednika Vlade, odnosno ljudi koji su članovi Savjeta za nacionalnu odbranu odakle je to trebalo da krene, kao državna politika. Tako su SPO i SDT ostali u vakuumu – Amerikanci ih pritiskaju s jedne strane za rešenje, a vlasti, posebno Vlada, uopšte se ne bave tim fenomenom. Jedini dobitnik u takvoj situaciji je Đukanović koji se šepuri i kaže – ovo su za mene sve amateri, ja sam se sa njima dogovorio, imam podršku međunarodne zajednice”, rekao je Medojević.

Izvor: ADRIA

Nastavi Citanje

Glas naroda

Datapraksis: PES, ZBP i Za bolju Podgoricu po 14 odsto sigurnih glasova, DPS najači

Published

on

Nova anketa pokazuje da će izbori u Podgorici biti veoma neizvjesni, sa četiri jake liste i
PES-om koji gubi većinu svojih birača sa parlamentarnih izbora 2023. godine.

Nova anketa koju je sproveo Datapraksis pokazuje tijesnu trku na izborima u Podgorici. DPS
je u blagom vođstvu sa 18%, što je značajan pad u poređenju sa rezultatom od 38,1% koji je
njihova koalicija osvojila na izborima u Podgorici 2022. godine. Odmah iza njih su liste
URA-Milatović, PES i NSD-DNP-SNP, sve sa po 14% glasova kada se analiziraju svi birači.

Kada se analiziraju birači koji su sigurniji da će izaći na izbore, lista „Za bolju Podgoricu
Jakov Milatović” blago prednjači. To znači uzimanje u obzir samo odgovora onih ljudi koji
kažu da su sigurni da će glasati, i zbog toga je verovatnije da će ovo bolje odražavati rezultat
izbora.

Kada se biračima postavi pitanje o njihovim mogućim alternativnim izborima, lista
URA-Milatović vodi u odnosu na druge. To implicira da bi oni mogli preokrenuti izbore u
svoju korist u posljednjim nedeljama.

Vjerovatno najzanimljiviji nalaz ankete je da preko 60% birača koji su glasali za PES na
posljednjim parlamentarnim izborima sada planira da glasa za nekog drugog. Najpopularnija
alternativa među bivšim glasačima PES-a je „Za bolju Podgoricu- Jakov Milatović”, za koju
se odlučuje petina birača.

Anketa je sprovedena od 1. do 10. septembra, sa 1.009 ispitanika, koristeći kombinaciju
online i telefonskih intervjua, i predstavlja reprezentativan uzorak stanovnika Podgorice.
Margina greške kod reprezentativnih anketa ove veličine iznosi +/- 3,3 %

Nastavi Citanje

U Trendu